چرا کم خونی ایجاد می شود؟

سه دلیل عمده برای ایجاد کم خونی وجود دارد : از دست دادن خون ، تولید کمتر از حد گویچه های سرخ و یا تخریب بیش از اندازه طبیعی گویچه های سرخ . گاهی بیش از یک علت از 3 مورد ذکر شده می تواند عامل ایجاد کم خونی باشد .

از دست دادن خون

شایع ترین علت کم خونی ، به ویژه کم خونی نوع فقرآهن ، از دست دادن خون است . از دست دادن خون ممکن است کوتاه مدت و یا به صورت پایدار و در طول یک دوره طولانی باشد . این حالت ممکن است به علت دوره های قاعدگی با حجم خون دفعی بالا، از دست رفتن خون از مجاری گوارشی و یا ادراری ، جراحی ها ، تصادفات و یا سرطان ایجاد شود . اگر خونریزی شخص قابل توجه باشد ، بدن مقدار کافی از گویچه های سرخ را برای ابتلا به کم خونی از دست خواهد داد .

تولید اندک گویچه های سرخ

تولید مقادیر کم تر از حد طبیعی گویچه های سرخ ، از رژیم غذایی که آهن و اسیدفولیک و یا ویتامین B12 کافی نداشته باشد، ایجاد می شود . این حالت همچنین ممکن است به دلایلی که سبب کاهش جذب این مواد در بدن نیز می شود روی دهد. بیماری های مزمنی مانند بیماری کلیوی و سرطان از توان بدن در ساخت گویچه سرخ می کاهد. ممکن است عفونت ها، داروها یا پرتو درمانی به مغز استخوان آسیب برساند و توان تولید گویچه ی سرخ را از آن سلب کند و یا سرعت تولید  را چنان کاهش دهد که از سرعت تخریب کمتر شود .

سرعت تخریب بالای گویچه سرخ

تخریب بیش از حد گویچه ی سرخ می تواند به علت بیماری های ارثی خونی مانند کم خونی داسی شکل، تالاسمی و برخی از انواع نقص آنزیم روی دهد. این اختلالات سبب ایجاد مشکلاتی در گویچه ی سرخ می شود که طول دوره عمر آن ها را کاهش می دهد. در افراد دچار کم خونی همولیتیک، سیستم ایمنی به صورت اشتباه به گویچه های سرخ حمله ور می شود. این حالت سبب خواهد شد تا تخریب گویچه ی سرخ سریع تر از تولید آن شود.

علائم و نشانه های کم خونی

شایع ترین علامت کم خونی، خستگی(احساس ضعف و بیحالی) است. سایر علائم و نشانه های کم خونی عبارتند از:

1)کوتاهی نفس 2)گیجی و بیحالی 3) سردرد 4) سردی دست و پاها 5) پوست رنگ پریده 6) درد قفسه سینه 7) بی حسی در دست و پاها 8) ضربان قلب سریع و نامنظم .

تشخیص کم خونی

تشخیص کم خونی با کمک سابقه خانوادگی و شخصی بیمار، معاینه بالینی و آزمایشات لازم صورت می گیرد .

1)سابقه خانوادگی و پزشکی

2)معاینه بالینی: معاینه بالینی پزشک شامل گوش کردن ضربان قلب برای شنیدن ضربان سریع و یا نامنظم ، سمع ریه برای شنیدن صداهای اضافی ریوی و یا لمس شکم از نظر اندازه گیری ابعاد طحال و کبد است .

3)تست های تشخیصی و سایر روش ها:CBC ، الکتروفورز هموگلوبین ، شمارش رتیکولوسیت و…

انواع کم خونی

1) کم خونی فقر آهن

2) کم خونی های مربوط به ویتامین

3) کم خونی مربوط به بیماری مزمن

4) کم خونی آپلاستیک

5) کم خونی همراه با بیماری های مغز استخوان

6) کم خونی همولیتیک

7) کم خونی داسی شکل

8) تعداد متنوع و بسیار زیادی از انواع شایع و نادر کم خونی از جمله تالاسمی و … نیز وجود دارد.

تغذیه و مکمل های غذایی  موثر در درمان کم خونی

1) آهن : در گوشت قرمز، مرغ، بوقلمون، ماهی، اسفناج و سایر سبزی های تیره، بادام زمینی و کره بادام زمینی، تخم مرغ، عدس و لوبیا و سایر حبوبات، میوه های خشک مانند هلو و زردآلو

2) ویتامین :Cمرکبات،کیوی،انبه، زردآلو، توت فرنگی، هندوانه، بروکلی،گوجه فرنگی، سیب زمینی و سبزی های سبز رنگ مانند اسفناج 3)ویتامین B12: فرآورده های گوشتی،تخم مرغ و فرآورده های لبنیاتی

4) فولات: اسفناج و سایر سبزی های برگ تیره، لوبیا، تخم مرغ، جگر گوسفند، موز، پرتقال، آب پرتقال و برخی دیگر از میوه ها

5) داروها

6) تزریق خون

7)پیوند مغز استخوان یا سلول بنیادی  8)جراحی: جراحی ممکن است برای مهار یا متوقف کردن خونریزی های شدید و تهدید کننده حیات که سبب کم خونی می شوند، لازم باشد. برای نمونه، جراحی می تواند خونریزی زخم معده و یا سرطان روده بزرگ را کنترل کند.