آزمایشگاه تخصصی پویش: بررسی و درمان خونریزی گوارشی
مقدمه
لوله گوارش با عملکرد و کار خوب، مواد خوردنی را به ترکیبات قابل جذب برای بدن تبدیل می کند و وظیفه تامین انرژی بدن را بر عهده دارد. از طرف دیگر، مواد دفعی را که برای بدن مفید نیستند، به خارج از بدن هدایت می کند. خونریزی دستگاه گوارش به معنای وقوع خونریزی در هر قسمتی از لوله گوارش است که می‌تواند از خیلی کوچک تا بسیار وسیع باشد.لوله گوارش و خونریزی دستگاه گوارش
لوله گوارش با عملکرد و کار خوب ، مواد خوردنی را به ترکیبات قابل جذب برای بدن تبدیل می کند و با این کار وظیفه تامین انرژی بدن را بر عهده دارد و از طرف دیگر مواد دفعی را که برای بدن مفید نیستند به خارج از بدن هدایت می کند.لوله گوارش از دهان شروع می شود که خوردن غذا را به عهده دارد.بعد از دهان ، لوله گوارش در ادامه به مری می رسد و سپس معده،روده کوچک ،روده بزرگ ( کولون ) و در نهایت به مقعد می رسد. خونریزی دستگاه گوارش یعنی قسمتی از لوله گوارش ، هر قسمتی از آن،دچار خونریزی داخلی شده است که این خونریزی می تواند بسیار کوچک ( که ممکن است زیاد جدی و وخیم نباشد یا باشد ) و یا بسیار وسیع ( که امکان عواقب بسیار وخیم و جدی در پی داشته باشد ) ، باشد.تشخیص علائم خونریزی از دستگاه گوارش
به دلیل اینکه خونریزی از دستگاه گوارش یک خونریزی داخلی است ، امکان دارد فردی که دچار خونریزی از دستگاه گوارش شده هیچ گونه دردی نداشته باشد و حتی خودش هم از خونریزی با خبر نشود.علائم با توجه به اینکه خونریزی در بخش های فوقانی لوله گوارش ( مری،معده و قسمت های فوقانی روده کوچک) و یا بخش های تحتانی ادامه روده کوچک ، روده بزرگ و مقعد رخ دهد علائم متفاوت است.علائم خونریزی بخش های فوقانی لوله گوارش
- استفراغی که حاوی خون روشن ( قرمز روشن ) باشد.
- استفراغ حاوی لکه های تیره یا استفراغ حاوی اجسام coffee ground
- مدفوع قیری شکل و سیاه رنگ
علائم خونریزی بخش های تحتانی لوله گوارش
خونریزی در بخش‌های فوقانی لوله گوارش می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد که نشان دهنده وجود مشکل در این بخش‌ها می‌باشد. اگر این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است تا سریعاً به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی از علائم خونریزی بخش‌های فوقانی لوله گوارش اشاره می‌کنیم: استفراغ خونی:استفراغی که حاوی خون روشن یا قرمز روشن باشد. این ممکن است به عنوان یک علامت واضح خونریزی در معده یا بخش‌های فوقانی لوله گوارش تلقی شود. استفراغ لکه‌دار یا coffee ground: در صورتی که استفراغ حاوی لکه‌های تیره یا به شکل مانند ذرات قهوه خرد شده باشد، این نشانه‌ای از وجود خون در معده یا دیگر بخش‌های فوقانی لوله گوارش است. مدفوع قیری و سیاه رنگ: اگر مدفوع شما شکل قیر داشته باشد و سیاه رنگ باشد، این نشانه‌ای از خونریزی در بخش‌های فوقانی لوله گوارش، به ویژه معده، می‌باشد. دفع مدفوع به صورت خون خالص یا همراه با خون و مدفوع وجود خون قرمز روشن و یا قرمز بلوطی در مدفوع تشخیص و درمان به موقع خونریزی در بخش‌های فوقانی لوله گوارش بسیار مهم است. در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است تا با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسبی دریافت کنید.زخم ها
حدود 20 میلیون آمریکایی در طول زندگی خود به دلیل داشتن زخم دستگاه گوارشی مشکلات زیادی را تحمل کرده اند.زخم های دوازدهه ( قسمت ابتدایی روده کوچک ) معمولا در سنین 30 تا 50 سال و در مردان ، 2 برابر خانم ها بروز می کنند.این در حالی است که زخم های معده بیشتر در خانم ها و آن هم در سنین بالاتر از 60 سال بروز می کند.
ماهیت زخم چیست ؟
بسیاری از خونریزی های گوارشی در نتیجه وجود یک زخم پدید می آیند ، هر زخم در اصل بخشی از مخاط معده و یا دوازدهه است که به وسیله ی اسید معده و یا ترکیبات هضم شده دچار تخریب شده و آسیب دیده است.بسیاری از زخم ها شاید ابعاد بسیار کوچکی داشته باشند ، اما درد بسیار شدید و طاقت فرسایی دارند .علائم بالینی زخم های گوارشی چیست ؟
یکی از رایج‌ترین نشانه‌های زخم‌های گوارشی، درد سوزشی یا فشار دهنده است که در ناحیه شکم، بین ناف و قسمت فوقانی استخوان سینه احساس می‌شود. این درد معمولاً بین وعده‌های غذایی ظاهر می‌شود و در بعضی موارد به حدی شدید است که می‌تواند شخص را از خواب بیدار کند. این درد معمولاً برای مدتی از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه دارد و اکثراً با خوردن غذا، مصرف آنتی‌اسیدها و داروهای مهار کننده ترشح اسید تسکین می‌یابد. علاوه بر این، علائم کمتر شایع زخم شامل تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، کاهش وزن و در نهایت خونریزی نیز ممکن است دیده شود.
چه عواملی سبب بروز زخم ها می شوند ؟
در گذشته به اشتباه تصور می شد زخم ها در نتیجه فشار و استرس به وجود می آید.اما امروزه پزشکان بر این باورند که دو عامل اصلی در پدید آمدن زخم های گوارشی دخیل هستند.بسیاری از زخم های معده و دوازدهه به وسیله عاملی بیماریزا به نام باکتری هلیکوباکترپیلوری به وجود آمده اند.دسته دیگر زخم ها، زخم هایی هستند که به دلیل مصرف داروهای گروه NSAIDs مانند آسپرین،ایبوپروفن،ناپروکسن سدیم و کتوپروفن به وجود می آیند.عوارض زخم های گوارشی چیست؟
خونریزی: خونریزی داخلی که در معده و دوازدهه روی می دهد. پارگی زخم: هنگامی که زخم های گوارشی به خوبی درمان نشوند،به مرور زمان مواد و ترکیبات هضمی و اسید معده می تواند زخم را وسیع تر کرده و در این موقع است که سوراخی در جدار عضو درگیر پدید می آید.این عارضه یکی از عوارض جدی زخم های گوارشی است و بیمار باید به سرعت در بیمارستان بستری شود. انسداد :امکان دارد تورم و اثری که در نتیجه یک زخم پدید می آید، سبب بسته شدن دهانه خروجی معده شود. در این زمان راه خروجی غذا بسته می شود و شخص دچار حالت تهوع و استفراغ و درنتیجه کاهش شدید وزن می شود.نتیجه‌گیری
دستگاه گوارش با عملکرد مهمی در تامین انرژی بدن و دفع مواد غیر مفید به بیرون از بدن دارد. خونریزی در این دستگاه می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی باشد. شناخت علائم و عوامل موثر در بروز زخم‌ها و خونریزی‌های گوارشی، می‌تواند به تشخیص و درمان به موقع کمک کند.پرسش‌های متداول
1- چگونه می‌توان خونریزی گوارشی را تشخیص داد؟
برای تشخیص خونریزی گوارشی، علائمی مانند استفراغ خونی، دفع مدفوع خونی یا وجود خون در مدفوع نشان دهنده مشکل می‌باشند. در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.2-زخم‌های گوارشی چه علائمی دارند؟
علائم زخم‌های گوارشی شامل درد سوزشی یا فشار دهنده در ناحیه شکم، بین ناف و قسمت فوقانی استخوان سینه می‌شوند. همچنین ممکن است همراه با تهوع، استفراغ، کاهش اشتها و وزن نیز باشد.3-آیا زخم‌های گوارشی به صورت پارگی ممکن است عوارض جدی داشته باشند؟
تشخیص و درمان به موقع خونریزی در بخش‌های فوقانی لوله گوارش بسیار مهم است.5-چه عواملی می‌توانند به بروز زخم‌های گوارشی منجر شوند؟
دو عامل اصلی که به بروز زخم‌های گوارشی منجر می‌شوند، عامل عفونی به نام باکتری هلیکوباکتر پیلوری و مصرف داروهای گروه NSAIDs (مانند آسپرین و ایبوپروفن) می‌باشند.6-چگونه می‌توان از زخم‌های گوارشی جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از زخم‌های گوارشی، مهم است که از مصرف داروهای گروه NSAIDs با اجازه پزشک خود اجتناب کنید. همچنین رعایت یک رژیم غذایی سالم، کاهش استرس و از طریق مشاوره پزشکی، اقدام به جلوگیری از این مشکل کنید.
