آزمایشگاه تخصصی پویش: آسم و دستگاه تنفس
آزمایشگاه تخصصی پویش: آنچه باید در مورد بیماری ایدز بدانید
مقدمه
آسم چیست؟
آسم یک بیماری مزمن ریوی است که در آن راه‌های هوایی تنگ شده و تنفس با مشکل مواجه می‌شود. راه‌های هوایی افراد مبتلا به آسم به شدت حساس هستند و به عواملی که به عنوان محرک‌ها شناخته می‌شوند، واکنش نادرستی نشان می‌دهند. این واکنش باعث ایجاد التهاب غیرطبیعی، تورم راه‌های هوایی، افزایش ترشح مخاط، و انقباض عضلات آن می‌شود، که باعث مشکلات در تنفس می‌شود. این نشانه‌ها برگشت‌پذیر هستند و ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها پس از حمله اولیه دوباره ظاهر شوند.
تهویه
تنفس یا تهویه به معنی حرکت هوا به داخل و خارج از دستگاه تنفس است.در طول دم ،دیافراگم و عضلا ت بین دنده ای خارجی منقبض می شوند که نتیجه آن بزرگ شدن قفسه سینه و افزایش حجم آن است.به دنبال آن هوا،برای یکسان ساختن فشار ،به داخل قفسه سینه هجوم می برد.در طول بازدم، ریه ها به صورت غیرفعال و با از بین رفتن انقباض دیافراگم و عضلات بین دنده ای به حالت اولیه خود باز می گردند و سبب بیرون رانده شدن هوا می شوند.
دم
- انقباض دیافراگم (رو به پایین حرکت می کند).
- قفسه سینه بزرگ می شود.
- حجم ریوی افزایش می یابد.
آزمایشگاه پویش آسم و دستگاه تنفسی
بازدم
- انقباض دیافراگم پایان می بابد(به سمت بالا حرکت می کند).
- قفسه سینه به حالت اولیه بازمی گردد.
- حجم ریوی کاهش می یابد.
آزمایشگاه پویش آسم و دستگاه تنفسی
تبادل گازی
واحد تنفسی از برونشیول های تنفسی، مجرای آلوئولار، کیسه هوایی و آلوئول تشکیل شده است.تبادل گاز با سرعت بسیار بالا و درون آلوئول های کوچک و با غشاهای نزدیک درون واحد تنفسی صورت می گیرد.درون این کیسه های هوایی اکسیژن هوای تنفس شده، از هوا به خون منتشر می شود سپس خون در تمام بدن به گردش در می آید و اکسیژن توزیع و دی اکسید کربن برداشته می شود و به ریه ها بازگردانده خواهد شد تا دوباره اکسیژن گیری شود.
سیستم هدایتی
سیستم هدایتی شامل تمام مسیرهایی است که هوا از راه آنها به ریه ها می رسد.این مسیرها عبارتند از:حفره بینی، حلق،حنجره، نای و نایژه.درون این سیستم ،هوا گرم، آلودگی ها از آن زدوده و مرطوب می شود و در ناحیه تبادل ، گازها در ریه توزیع می شود.
انواع بیماری آسم
آسم به دو نوع درون‌زاد (غیرحساسیتی) و برون‌زاد (حساسیتی) تقسیم می‌شود. همچنین ممکن است آسم به صورت مختلط، یعنی ترکیبی از آسم درون‌زاد و برون‌زاد نیز وجود داشته باشد.
آسم برون‌زاد
بیشترین شیوع آسم در بچه‌ها و بزرگ‌ترها را دارد و معمولاً با رشد سن و دوری از مواد حساسیت‌زا بهبود می‌یابد. افراد مبتلا به این نوع آسم دارای حساسیت غیرطبیعی به مواد حساسیت‌زا هستند. وقتی کسی مبتلا به آسم برای اولین بار با ماده حساسیت‌زا در تماس قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی بدن او پروتئین‌های دفاعی به نام پادتن IgE را با میزان بالاتر از حد طبیعی تولید می‌کند. پادتن IgE ایجاد کننده علائم حساسیت است.
آسم درون‌زاد
این نوع آسم بیشتر در کودکان زیر سه سال و بزرگ‌ترها بالای 30 سال رخ می‌دهد. عفونت‌های ویروسی تنفسی عامل اصلی شعله‌ور کننده آسم در این گروه از افراد هستند. در این نوع عفونت‌ها، به علاوه‌ی سلول‌های سطح لوله‌های تنفسی، اعصاب این قسمت نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این موضوع می‌تواند منجر به آزاد شدن واسطه‌های شیمیایی شده و با انقباض لوله‌های تنفسی حمله آسم شود. همچنین عواملی مانند محرک‌ها، ورزش، هوای سرد، و بروز هیجانات نیز می‌توانند منجر به انقباض لوله‌های تنفسی شوند.
عوامل شایع شعله ور کننده آسم
1. آلودگی هوا
- دود تنباکو ناشی از سیگار و محصولات تنباکویی دیگر
- مواد آلوده کننده ناشی از اتومبیل‌ها
- دودکش کارخانه‌ها
آزمایشگاه پویش آسم و دستگاه تنفسی
2. محرک‌ها
- ذرات معلق
- گرد و خاک
- بخار محصولات پاک‌کننده
آزمایشگاه پویش آسم و دستگاه تنفسی
3. ورزش
- ورزشهای سنگین
- شنا
- بیس‌بال
- ژیمناستیک
آزمایشگاه پویش آسم و دستگاه تنفسی
4. بروز هیجانات
- خندیدن
- گریه
- ترس
- فریاد کشیدن
- سرفه کردن
5. مواد حساسیت‌زا
- شوره
- پشم و موی بدن حیوانات
- کنه‌ها
- دانه‌گرده گیاهان
- غذاهایی مانند بادام زمینی، ماهی، حلزون، و تخم‌مرغ
6. آب و هوا
- هوای سرد و خشک
- هوای دارای رطوبت بالا
- وزش باد
7. بیماری‌ها
- عفونت‌های ویروسی تنفسی
نشانه‌ها و علائم
نشانه‌ها و علائم آسم متغیر هستند و هم در حملات آلرژیک و هم غیرآلرژیک رخ می‌دهند. برخی از نشانه‌های رایج آسم شامل خس‌خس، تنفس سخت، سفتی قفسه سینه، لرزش پرهای بینی، و سرفه می‌شوند.
بالطبع، نشانه‌ها و علائم آسم می‌توانند متفاوت باشند و بستگی به شدت بیماری و نوع آسم دارند. در زیر به برخی از نشانه‌ها و علائم رایج آسم اشاره خواهم کرد:
- خس‌خس: این احساس معمولاً به عنوان صدایی مشابه به قطار شناخته می‌شود که در هنگام تنفس ایجاد می‌شود. این نشانه از تنگی راه‌های هوایی خبر می‌دهد.
- تنفس سخت: افراد مبتلا به آسم ممکن است دشواری در تنفس داشته باشند، به ویژه در هنگام فعالیت‌های ورزشی یا در شرایط محیطی خاص مانند هوای سرد.
- سفتی قفسه سینه: قفسه سینه افراد ممکن است در حین تنفس سفت به نظر برسد. این ممکن است به علت تورم راه‌های هوایی باشد.
- لرزش پرهای بینی: در آسم، اغلب افراد حین تنفس سریع و عمیق، لرزه در پرهای بینی تجربه می‌کنند. این از نشانه‌های تنگی راه‌های هوایی است.
- سرفه: سرفه یکی از علائم رایج آسم است. این سرفه معمولاً در شب و صبح زود اتفاق می‌افتد و ممکن است به صورت سرفه مخصوصی باشد که به آسمی‌ها معروف است.
به عنوان یک بیماری مزمن، آسم ممکن است نشانه‌ها و علائم خود را تا حدی کنترل کند، اما ممکن است در بازه‌های زمانی مختلف به شدت افزایش یابند. برای درمان مؤثرتر و مدیریت بهتر آسم، مهم است که افراد آگاهی داشته باشند و با پزشکان خود همکاری کنند
راه‌های درمان بیماری تنفسی آسم
درمان آسم دو اصل مهم دارد:
الف:
فرد مبتلا باید بداند که آسم یک بیماری مزمن تنفسی است و ممکن است در طول زندگی او به طور متناوب تشدید شود و نیاز به درمان طولانی‌مدت داشته باشد.
ب:
این بیماری صد در صد قابل درمان نیست، اما قابل کنترل است و اگر کنترل نشود و درمان جدی گرفته نشود، می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد.
راه‌های درمان بیماری تنفسی آسم از طریق کنترل علائم و کاهش التهاب راه‌های هوایی صورت می‌گیرد. این درمان‌ها ممکن است به صورت دارویی یا غیردارویی باشند. در زیر به برخی از راه‌های درمان آسم اشاره می‌شود:
-
داروها:
- آگونیست‌های بتا-آدرنرژیک: این داروها باعث گشادی راه‌های هوایی و کاهش التهاب می‌شوند. معمولاً به عنوان آمپول های ایمنی‌گیر معروف هستند.
- کورتیکواستروئیدها: این داروها به عنوان داروهای ضد التهاب استفاده می‌شوند و به کاهش التهاب راه‌های هوایی کمک می‌کنند.
- داروهای ضدآلرژیک: اگر آسم به علت حساسیت زیاد به مواد خاصی مانند گرده گیاهان یا مواد شیمیایی رخ داده باشد، این داروها ممکن است تجویز شوند.
- تجویز داروهای معتاد به آسم: افراد مبتلا به آسم به عنوان بخشی از درمان خود ممکن است داروهایی که به صورت منظم باید مصرف کنند را تجویز بگیرند. این داروها می‌توانند شامل داروهای ضد التهاب یا داروهای معتاد به آسم باشند.
- استفاده از دستگاه‌های تنفسی: برخی از افراد ممکن است به دستگاه‌های تنفسی نیاز داشته باشند تا هوای تمیز و مرطوب را به راه‌های هوایی خود تامین کنند.
- تغییر در شیوه زندگی: به عنوان بخشی از مدیریت آسم، ممکن است نیاز به تغییر در شیوه زندگی داشته باشید. این شامل اجتناب از عوامل محرک مانند دود سیگار، کاهش تمرینات ورزشی در هوای سرد، و مراقبت از حساسیت‌های غذایی می‌شود.
- آموزش و مشاوره: یکی از اجزای مهم درمان آسم، آموزش به افراد در مورد شناخت علائم و مدیریت بیماری است. افراد باید بدانند چگونه با علائم تنگی نفس برخورد کنند و چگونه از داروهای خود به درستی استفاده کنند.
در موارد شدید‌تر آسم، ممکن است نیاز به مراجعه به اورژانس و تجویز داروهای خوراکی یا تزریقی داشته باشید. تحت نظر پزشک خود، برنامه درمانی خود را دنبال کنید و تغییرات در آن را با او مشاوره کنید تا به مدیریت بهتر بیماری تنفسی آسم برسید.