آنچه باید درباره پوکی استخوان بدانیم
مقدمه
استئوپوروز یا پوکی استخوان یک بیماری خاموش و بدون علامت است.خیلی ساده! ممکن است فقط زمانی متوجه آن شوید که در اثر خم شدن معمولی دچار درد شدید در کمر یا لگن شده اید. در واقع در این بیماری تراکم بافت استخوان کم می شود.به گونه ای که استخوان ها بسیار صدمه پذیر و ترد می شوند.آنقدر شکننده که در بعضی افراد حتی با سرفه کردن نیز صدمه می بینند.
به طور طبیعی و در فرد سالم حداکثر فعالیت استخوان سازی که نشانه ای از افزایش تراکم استخوان می باشد تا سنین 30 تا 35 سالگی صورت می گیرد.بعد از این سن با کاهش روند استخوان سازی و افزایش فعالیت تخریب استخوانی شاهد کاهش تراکم استخوان خواهیم بود.به بیانی موجودی حسب پس انداز استخوان فرد تا سن 35 سالگی پر می شود و از 35 سالگی به بعد از این اندوخته خرج می شود
اپیدمیولوژی یا همه گیر شناسی
استئوپوروز یک بیماری نسبتا شایع است.بررسی ها نشان داده اند که از هر 3 خانم در سن یائسگی1 نفر به استئوپوروز یا استئوپنی(کم شدن تراکم استخوان) مبتلا می باشند.توزیع بیماری به گونه ای است که نسبت ابتلا زن به مرد 4 به 1 است.
عوارض و سیر بیماری
مهم ترین عارضه استئوپوروز شکستگی استخوان ها و خصوصا استخوان مهره ، لگن ،گردن،ران و استخوان های ساعد و مچ دست می باشند.گاهی حتی ضربات بسیار خفیف مثل افتادن در اتاق ،خم شدن و یا سرفه ای شدید سبب بروز شکستگی می شوند.خوشبختانه ماهیت بیماری استئوپوروز به گونه ای است که با یک رژیم دارویی و غذایی به سهولت می توان از بروز شکستگی و عوارض آن پیشگیری نمود.نشان داده شده است که بعد از سن 30 تا 35 سالگی هر ساله بین 0.3 تا 0.5 % از تراکم استخوان یک فرد سالم کاسته می شود.البته پدیده یائسگی،کمبود ویتامین D و فقر کلسیم در رژیم غذایی این روند را تشدید می کند،به طوری که این رقم حتی به 1 تا 3 % در سال نیز می رسد.بنابراین در صورت عدم پیشگیری مناسب و درمان به موقع ،مثلا در یک خانم 60 ساله،بین 35 تا 50 % کاهش تراکم استخوان را شاهد هستیم.این یعنی خطر بالای شکستگی.
پوکی استخوان آزمایشگاه پویش
چه کسانی در معرض خطر می باشند؟
بر اساس تحقیقات انجام شده و جمع بندی نتایج مطالعات در نقاط مختلف جهان، عولمل زیر در افزایش احتمال ابتلا به استئوپوروز موثرند:
خطرات پوکی استخوان آزمایشگاه پویش
1-افزایش سن: به طور طبیعی با افزایش سن،تراکم استخوان ها کاهش می یابد.
2-جنس:کلا خانم ها هم از تراکم استخوانی کم تری برخوردارند و هم میزان از دست دادن استخوان در آن ها بیشتر و سریع تر از آقایان است.به طور کلی خانم ها حدود 10 تا 25 % نسبت به مردان هم سن خود از تراکم استخوانی کم تری برخوردارند.
3-نژاد:نشان داده شده است زنان آسیایی ،زردپوست بیشتر از سایر نژادها در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان می باشند.
4-ساختمان بدنی: خانم های لاغر و ضعیف جثه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به استئوپوروز می باشند.
5-قاعدگی و وضعیت یائسگی:یائسگی زودرس(زیر 45 سال) یا یائسگی ناشی از جراحی و خارج نمودن زودرس تخمدان ها،خطر ابتلا به پوکی استخوان را بیشتر می کند.
6-شیوه زندگی:زندگی نشسته و بدون تحرک ،بی حرکتی ، زندگی وابسته به تخت یا ویلچر،سبب کاهش تراکم استخوان می شود.
7-تغذیه:رژیم غذایی کم کلسیم و نیز فقر ویتامین D فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان قرار می دهد.
8-مصرف سیگار و الکل:سیگاری ها و معتادین به الکل،استعداد بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان دارند
9-مصرف داروهای خاص:استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها یا داروهای ضد تشنج یا برخی بیماری های غددی مثل کم کاری غده پاراتیروئید ، سبب تسهیل ابتلا به استئوپوروز می شود. البته نباید این توهم پیش بیاید که این داروها مضرند. در واقع پوکی استخوان عارضه این داروها است. مهم آن است که بدانیم در صورت اجبار برای مصرف این داروها، می توان از درمانهای کمکی نیز استفاده کرد. در این مورد پزشک اصلح ترین فرد برای تصمیم گیری است.
10-سابقه فامیلی:وجود افراد مبتلا به استئوپوروز در خانواده و بستگان درجه یک احتمال ابتلا را بیشتر می کند.
پیشگیری و درمان
اصولا در طب ،پیشگیری مقدم بر درمان است و خوشبختانه برای این بیماری هم پیشگیری و هم درمان وجود دارد.
نکات مهم در پیشگیری از ابتلا به استئوپوروز
-
مصرف کافی کلسیم و ویتامین D
این قانون کلی نباید فراموش شود که هرچه میزان کلسیم ذخیره شده در بافت استخوانی بیشتر باشد ،ابتلا به پوکی استخوان دیرتر و احتمال شکستگی استخوان در آینده نیز کم تر خواهد بود.
تغذیه در پوکی استخوان آزمایشگاه پویش
-
ورزش و تحرک بدنی مناسب
ورزش های هوازی مثل دویدن ،پیاده روی،نرمش،اسکی اثرات مفیدی در افزایش تراکم استخوانی دارند.
سیگار و الکل در پوکی استخوان آزمایشگاه پویش
- قطع مصرف سیگار و الکل
- دارودرمانی
نتیجه گیری
خوشبختانه امروزه داروهای مناسبی برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان وجود دارند.در زمره ی این داروها بیسفوسفونات ها مثل آلندرونیت می باشند،که در کشور ما با نام تجاری استئوفوس عرضه می شود.در این خصوص پزشک می تواند بر اساس نتایج معاینات بالینی و با کمک تست تشخیصی(دانسیتومتری) بهترین رژیم دارویی را برای شما تجویز نماید.
