معرفی آزمایش قند و روند اجرای آن در آزمایشگاه پویش

مقدمه

آزمایش‌های قند (گلوکز) می‌توانند به تشخیص دیابت و کنترل سطح قند خون کمک کنند. انجام این آزمایش‌ها به روندی ساده و استاندارد طی می‌شود. در زیر به معرفی انواع آزمایش‌های قند و روندهای اجرایی آن‌ها می‌پردازم:

• آزمایش قند تراکمی (Fasting Blood Glucose):

در این آزمایش، نمونه خون تازه‌ای از بیمار در صبح زود و بدون خوردن هر چیزی گرفته می‌شود. این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح قند پلاسمایی تهیه شده از خون تازه و تازه‌خوابگاه می‌باشد. این آزمایش در تشخیص دیابت و ارزیابی کنترل قند در بیماران دیابتی کاربرد دارد. آزمایش قند تراکمی یا همان Fasting Blood Glucose یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها برای اندازه‌گیری سطح قند خون در یک فرد است. این آزمایش با تهیه نمونه خون از بیمار در حالت گرسنگی (به مدت حداقل 8 تا 12 ساعت بدون مصرف هرگونه غذا یا نوشیدنی کالری‌دار) صورت می‌گیرد و نشان‌دهنده میزان قند خون فاصله زمانی میان وعده‌های غذایی است.

آزمایش قند تراکمی به عنوان یکی از معیارهای اصلی برای تشخیص دیابت و کنترل بیماران دیابتی استفاده می‌شود. نتیجه این آزمایش به عنوان اندازه‌گیری قند خون پایه (Baseline) مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان قند خون در حالت گرسنگی نشان‌دهنده تعادل قند بدن است.

معمولاً آزمایش قند تراکمی صبح زود و بعد از حداقل 8 ساعت گرسنگی انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً در مراکز آزمایشگاهی و تحت نظر کادر پزشکی انجام می‌شود. در صورتی که نتیجه این آزمایش به مرزهای نرمال نزدیک باشد، پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر وضعیت قند، آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش هموگلوبین گلوکز (HbA1c) یا آزمایش اورال گلوکز تولرانس تست (OGTT) تجویز کند.

آزمایش قند تراکمی بسیار مهم است زیرا به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت قند بدن بیمار را ارزیابی کند، درمان مناسب را تعیین کند و در صورت لزوم اقدامات اصلاحی را انجام دهد تا عوارض و مشکلات احتمالی برای بیمار از جمله مشکلات کلیوی، قلبی و عصبی که به علت نارسایی کنترل قند بدن بروز می‌کند، کاهش یابد. این آزمایش به خصوص برای افرادی که دچار دیابت هستند یا در خطر ابتلا به دیابت هستند بسیار اهمیت دارد.

• آزمایش قند پس از وعده غذایی (Postprandial Blood Glucose):

در این آزمایش، نمونه خون برای اندازه‌گیری سطح قند پلاسمایی پس از مصرف وعده غذایی یا دارویی مشخص گرفته می‌شود. در این آزمایش می‌تواند نشان‌دهنده کنترل بیماری در طول روز باشد. آزمایش قند پس از وعده غذایی یا Postprandial Blood Glucose یک آزمایش مهم است که برای اندازه‌گیری سطح قند خون پس از مصرف غذا صورت می‌گیرد. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا نظارت بر وضعیت قند خون بیمار در طول روز و بعد از هر وعده غذایی داشته باشد و در صورت نیاز برنامه درمانی مناسب را تنظیم کند.

طی فرآیند آزمایش قند پس از وعده غذایی، بیمار پس از مصرف یک وعده غذایی (معمولاً 2 ساعت پس از صرف غذا)، نمونه خونی گرفته می‌شود. این آزمایش نشان‌دهنده میزان قند خون بعد از مصرف غذا و تاثیر غذا بر سطح قند خون است.

آزمایش قند پس از وعده غذایی برای تشخیص دقیق‌تر دیابت، ارزیابی کنترل قند در بیماران دیابتی، مشاهده پاسخ به درمان دارویی یا رژیم غذایی و همچنین تشخیص هایپوگلیسمی (کاهش شدید قند خون) و هیپرگلیسمی (ارتفاع شدید قند خون) استفاده می‌شود.

آزمایش قند پس از وعده غذایی همچنین می‌تواند برای ارزیابی وضعیت سلامتی قند خون در افرادی که در معرض خطر دیابت هستند (مانند افراد با تاریخچه خانوادگی دیابت، افراد چاق و دارای عوامل خطر دیگر) مفید باشد. این آزمایش به خصوص برای مانیتورینگ بیماران دیابتی میباشد،این بیماران در حال  مدیریت دارویی یا رژیم غذایی هستند، بسیار اهمیت دارد تا کنترل قند خون بهینه و عوارض ناشی از کنترل نامناسب قند خون کاهش یابد.

• آزمایش هموگلوبین گلوکز (Hemoglobin A1c):

این آزمایش میزان هموگلوبین مرتبط با قند خون را اندازه‌گیری می‌کند که نمایانگر میزان کنترل قند برای مدت زمان حدود 3 ماه گذشته است. در این آزمایش برای ارزیابی کنترل طول‌مدت قند در بیماران دیابتی استفاده می‌شود. آزمایش هموگلوبین گلوکز یا همان آزمایش HbA1c یک آزمایش خون است که به منظور اندازه‌گیری میزان هموگلوبین مرتبط با قند خون (گلوکز) در مدت زمان طولانی‌تر (حدود 3 ماه) صورت می‌گیرد. این آزمایش اطلاعات مهمی را درباره کنترل طول‌مدت قند بدن در بیماران دیابتی ارائه می‌دهد و معمولاً برای ارزیابی میزان کنترل بیماری در طول مدت‌های زمانی مشخص و یا انطباق با برنامه درمانی استفاده می‌شود.

هموگلوبین گلوکز به عنوان نوعی پروتئین به هموگلوبین خون متصل می‌شود و وابسته به سطح گلوکز موجود در خون است. چون هموگلوبین‌ها معمولاً زنده‌اند حدود 120 روز در بدن باقی می‌مانند، میزان هموگلوبین مرتبط با قند می‌تواند نشان‌دهنده کنترل قند بدن در مدت زمان طولانی‌تر باشد. این اطلاعات می‌تواند برای ارزیابی کنترل قند در طول‌مدت و انطباق با درمان دیابت و کنترل بیماری در مدت‌های زمانی مشخص مفید باشد.

از جمله مزایای آزمایش هموگلوبین گلوکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نیاز به تهیه نمونه خون تازه ندارد و می‌تواند در هر زمانی انجام شود.
• اطلاعات دقیقی درباره کنترل قند در طول‌مدت به مدت حدود 3 ماه ارائه می‌دهد.
• به عنوان یک ابزار ارزیابی می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های درمانی و تغییرات در برنامه درمانی بیماران دیابتی مفید باشد.

همچنین، از آزمایش هموگلوبین گلوکز برای ارزیابی افرادی که علائم قند خون نرمال دارند، اما احتمال دارد در خطر ابتلا به دیابت باشند، استفاده می‌شود. در نهایت، آزمایش هموگلوبین گلوکز می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره کنترل قند بدن ارائه دهد و به پزشک و کمک کند تا برنامه درمانی مناسبی برای کنترل قند و  بیماری دیابت تعیین کنند

روند اجرایی

روندهای اجرایی آزمایش‌های قند به شرح زیر است:

• مشاوره با پزشک
• بیمار ناشتا باید باشد
• وعده غذایی مشخص
• تعیین زمان

آزمایش هموگلوبین گلوکز نشان‌دهنده کنترل طول‌مدت قند است و می‌تواند در هر زمانی انجام شود.

نتیجه گیری

قبل از انجام هرگونه آزمایش قند یا دیگر آزمایش‌های پزشکی، بهتر است با پزشک خود مشاوره کنید و دستورات اجرایی آزمایش‌ها را به دقت پیگیری کنید تا نتیجه دقیق‌تری به دست آورید و وضعیت سلامتی خود را رصد کنید